Na ki khlaw sor sha ka rekod ha ka saian: Lap ia ki jait jakoid kiba thymmai ha Shillong

Ha ka jinglapdien kaba pynsah umdum hapdeng ki khlawbah bad ki jaka sor, ki stad saian na ka Zoological Survey of India (ZSI), ha ka jingiatrei lang bad ki nongwad bniah ka thain ki la lapdien ia ki jait jakoid kiba thymmai na ki wahduid hapdeng jong ka nongbah Shillong ka Meghalaya.
Ia kine ki jait jakoid la ai da ka kyrteng Amolops Shillong lane Shillong Cascade Frog. Kane ka jinglapdien kaba phylla ka pynpaw ia ki jinglong jingman kiba buhrieh kiba dang iai bteng ban im bad roi ha ki jaka ki bym shym la khmih lynti, khamtam ha ki jaka sor. Ia kane ka jingwad bniah la batai bniah ha ka jingpynmih ba khatduh eh jong ki rekod ka Zoological Survey of India.
“Ka jinglapdien ia ki Amolops Shillong na ki jaka kiba hapoh sor Shillong ki pynpaw iaka jingdonkam kyrkieh ban pyniasoh ia ka jingsumar ia ki jingthaw ba im ha ka jingpynkhreh ia ka jingpyniar sor,” ong u Dr Dhriti Banerjee, Director ka ZSI. Ka long ka jingpynkynmaw ba ki nongbah kim dei ki jaka kiba thylli jong ka mariang hynrei ki lah ban long ki jaka buh jingkynmaw ba im jong ki jait jingthaw ba kyrpang. Ka jingai jingiada ia ki jingthaw ba im ha ki khlaw kiba don ha ki jaka sor, ki wahduid bad ki lynti iasid ba jyrngam ki long kiba donkam ym tang na ka bynta ki jait jingthaw kiba im hapoh um kum ki Amolops Shillong, hynrei na ka bynta ka koit ka khiah bad ka jingbit jingbiang jong baroh ki jait jingthaw ba im.”
Namar ka jinglong ba rieh jong ki kiba iadei dur hynrei kiba iapher ha ka jinglong tynrai, ki Amolops bunsien ki donkam ia ka jingpeit bniah ia ki molecule ban ithuh thikna. Da kaba pyndonkam ia ki tiar ka juk jingstad ki stad wad bniah ha ka liang ki genetic, ki nongwad bniah ki la pynthikna bad ki Amolops Shillong kidei na ka longiing Amolops indoburmanensis species complex. Ka jingpeit bniah ia ka jinglong jingman jong kine ki jait jakoit ka pynpaw ba ki don ka jingiadei kaba jan bha bad ki Amolops Siju ki jait jakoid ba la batai da kajuh ka kynhun ZSI ha u snem 2023 na ka krem Siju ha South Garo Hills, Meghalaya, ha kaba ka jingiapher ha ka jinglong jingman jong ki ka long 2.0% haduh 3.4%.
Ym kum ki Amolops Siju kiba shong ha ki krem ki kroh, ia ki Amolops Shillong la lapdien na ka thain Mawlai kaba bun ki nongshong shnong ha ka nongbah Shillong. Ka pyni ia ka jinglong ba kyrpang jong ka met kynthup ia ka jingpher ha ka jingheh, ka jinglong jong ka sniehdoh.
Hapdeng u snem 2022 bad 2023, la lum laitylli ki nuksa jong kine ki jait jingthaw na ki jaka khlaw na ki jaka sor. Ia kine ki jait jakoid la lapdien na ka shnong Umthlong ha Mawlai da u Damepaia Pdah u nongwad bniah hapoh Assam University, Silchar. Kaba lai la lum da u Eugene Lyngkhoi uba dei u Ph.D. scholar hapoh North-Eastern Hill University (NEHU), Shillong, na ka shnong Umrynjah.
Ka India mynta ka don haduh 20 jait ki jakoid Amolops ha kaba 16 na kine la batai napoh ka ri. Kaba phylla ka long ba khyndait na kine kynthup ia ki Amolops Siju ha u 2023 bad mynta ki Amolops Shillong ha u 2025 la lap ha kine ki arphew snem kiba la leit noh kaba pynksan ia ka jinglong jong ka thain Shatei Lammihngi jong ka ri India kum ka jaka ba bun jait jingthaw kiba im ha um.
Ka jinglap ia ki Amolops Shillong ka long ka jingpynkynmaw kaba biang por ia ki jingthaw ba im kiba dang sah ia kiba bunsien la shu sngap jar ha ki jaka sor. Kine ki Cascade frogs kiba kum kine ki long ki dak jong ka jinglong jingman jong ki um kiba khuid bad bym shah ktah. Kumta ka jingdon jong ki ha ki jaka khlaw jong ka sor Shillong ka pyni ia ka jinglong jong ki jaka ba kongsan kiba dei ban shimkhia kyrkieh ban aijingiada bad pynneh pynsah.
“Kane ka jinglapdien ka tynjuh ia ngi ban pyrkhat biang ia ka dor jong ka mariang ha ki jaka sor,” ong u Dr. Bikramjit Sinha u nongiashim bynta lang ha kaba thoh ia kane ka jingwad bniah. Ia ki jingthaw ba im ha ki jaka sor la ju shah kyntait ha ka jingthmu ban pynneh pynsah, hynrei ki Amolops Shillong ka jingpynshisha ba ki nongbah ki dang lah ban ri ia ki jait jingthaw ba don ha ka jaka bad kiba donkam ha ka mariang.” U la bynrap. Kane kam dei tang ka jingjop jong ka sain, hynrei ka jingpynkynmaw halor ka jingdonkam ban pynneh pynsah ia ka mariang bad ki jingthaw ba im. Ngi kyrmen ba kan ai mynsiem ia ki nongshong shnong ban sngewthuh kham bha bad ban shim ia ki lad jingiada ia ki um ki wah, ki jaka khlaw bad ki jaka jyrngam ha ka nongbah Shillong.”
Kane ka jingpule bniah ka dei ka jingpyrshang lang ryngkat ka jingnoh synniang na u A Shabman na ka ZSI, Pune, Eugene Lyngkhoi na NEHU Shillong bad u Damepaia Pdah na Assam University, Silchar kiba ki jingtrei ba shabar bad hapoh ki long ki atiar ban pynpaw ia ki Amolops Shillong sha ka pyrthei.
Leave a Reply